Σύνδρομο Sjögren: Κύριο αίτιο Ξηροστομίας-Ξηροφθαλμίας

Το σύνδρομο Sjögren είναι μία διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που ορίζεται από τα δύο συχνότερα συμπτώματά του – την ξηροφθαλμία και την ξηροστομία.

Συχνά συνοδεύει άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο ερυθηματώδης λύκος. Αρχικά επηρεάζει τους σιελογόνους και τους δακρυϊκούς αδένες, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη παραγωγή σιέλων και δακρύων αnτίστοιχα.

Το σύνδρομο Sjögren μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο είναι συχνότερο στις γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών. Η θεραπευτική αγωγή του συνδρόμου έχει ως στόχο κυρίως την ανακούφιση από τα συμπτώματα.

Συμπτώματα

Τα δύο κύρια συμπτώματα του συνδρόμου Sjögren περιλαμβάνουν:

  • Ξηροφθαλμία: Η οποία εκδηλώνεται με αίσθημα καύσου στα μάτια, κνησμό και αίσθημα ότι υπάρχει άμμος στα μάτια.
  • Ξηροστομία: Αίσθημα ότι το στόμα είναι γεμάτο βαμβάκι που δυσχεραίνει την κατάποση και την ομιλία.

Αρκετοί ασθενείς με σύνδρομο Sjögren παρουσιάζουν και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

  • Πόνο, οίδημα και ακαμψία στις αρθρώσεις
  • Οίδημα των σιελογόνων αδένων – ειδικά αυτών που βρίσκονται πίσω από το σαγόνι και μπροστά από τα αυτιά
  • Εξανθήματα ή ξηρότητα στο δέρμα
  • Ξηρότητα του κόλπου
  • Ξερό βήχα που επιμένει
  • Αίσθημα κόπωσης

Αίτια

Το σύνδρομο Sjögren είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα. Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα υγιή κύτταρα και ιστούς του σώματος.

Ακόμα δεν είναι γνωστό γιατί κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν σύνδρομο Sjögren ενώ άλλοι όχι. Κάποια γονίδια αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης συνδρόμου Sjögren, ωστόσο η παρουσία του ελαττωματικού γονιδίου δεν αρκεί για την εμφάνιση της νόσου. Το γονίδιο συνήθως ενεργοποιείται από κάποια λοίμωξη από συγκεκριμένους ιούς ή βακτηρίδια.

Το σύνδρομο Sjögren επηρεάζει κυρίως τους σιελογόνους και δακρυϊκούς αδένες. Ωστόσο μπορεί να επηρεάσει διάφορα όργανα του σώματος όπως:

  • Τις αρθρώσεις
  • Τον θυρεοειδή αδένα
  • Τα νεφρά
  • Το ήπαρ
  • Τους πνεύμονες
  • Το δέρμα
  • Τα νεύρα

Παράγοντες κινδύνου

Αν και το σύνδρομο Sjögren μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, συνήθως εμφανίζεται σε άτομα με ένα ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου. Αυτοί περιλαμβάνουν:

  • Την ηλικία: Το σύνδρομο Sjögren εμφάνιζεται κυρίως σε άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών.
  • Το φύλο: Το σύνδρομο Sjögren είναι συχνότερο στις γυναίκες.
  • Συνοδές ρευματικές παθήσεις: Αρκετά συχνά, οι ασθενείς που πάσχουν από σύνδρομο Sjögren, έχουν και κάποια ακόμα ρευματική νόσο όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα ή ερυθηματώδη λύκο.

Επιπλοκές

Οι συχνότερες επιπλοκές που σχετίζονται με το σύνδρομο Sjögren αφορούν τα μάτια και το στόμα.

  • Τερηδόνα: Το σάλιο φυσιολογικά προστατεύει τα δόντια από τα βακτηρίδια που προκαλούν την τερηδόνα. Λόγω της ξηροστομίας που χαρακτηρίζει το σύνδρομο Sjögren η πιθανότητα εμφάνισης τερηδόνας είναι αυξημένη.
  • Μυκητιάσεις: Η στοματική καντιτίαση, μία μυκητίαση του στόματος, είναι αρκετά συχνή στους ασθενείς με σύνδρομο Sjögren.
  • Διαταραχές της όρασης: Η ξηροφθαλμία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ευαισθησία στο φως, διπλωπία ή έλκος του κερατοειδούς.

Λιγότερο συχνές επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν:

  • Στους πνεύμονες, τα νεφρά ή το ήπαρ: Η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει πνευμονία, βρογχίτιδα ή άλλες πνευμονικές παθήσεις. Μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβες στη νεφρική λειτουργία και ηπατίτιδα ή κίρρωση του ήπατος.
  • Στους λεμφαδένες: Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με σύνδρομο Sjögren μπορεί να παρουσιάσει καρκίνο στους λεμφαδένες (λέμφωμα).
  • Στα νεύρα: Ορισμένες φορές εμφανίζεται μούδιασμα, μυρμήκιασμα ή καύσος στα χέρια και στα πόδια (περιφερική νευροπάθεια).

Διάγνωση του συνδρόμου Sjögren

Η διάγνωση του συνδρόμου Sjögren είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα του συνδρόμου μπορεί να ομοιάζουν άλλες παθήσεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες αρκετών φαρμάκων. Υπάρχουν, ωστόσο, μία σειρά εξετάσεων που μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση του συνδρόμου Sjögren:

Εξετάσεις αίματος

Ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε εξετάσεις αίματος για τους εξής λόγους:

  • Για να εξετάσει τα επίπεδα των διαφόρων κυττάρων του αίματος
  • Για να διαπιστώσει την παρουσία ή όχι αντισωμάτων που εμφανίζονται στο σύνδρομο Sjögren
  • Για στοιχεία που υποδηλώνουν την παρουσία κάποιας φλεγμονώδους πάθησης
  • Για την εξέταση της ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας
Εξετάσεις των οφθαλμών

Ο βαθμός της ξηρότητας των οφθαλμών μπορεί να υπολογιστεί με μία εξέταση που λέγεται Δοκιμασία Schirmer. Κατά την εξέταση αυτή, ένα μικρό κομμάτι ειδικού χαρτιού-φίλτρου τοποθετείτε στο κάτω βλέφαρό σας για να υπολογίσει την παραγωγή δακρύων.

Ο οφθαλμίατρος μπορεί επίσης να εξετάσει την επιφάνεια των οφθαλμών με ένα μηχάνημα που λέγεται σχισμοειδής λυχνία. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει ειδικές σταγόνες που καθιστούν τυχόν οφθαλμικές βλάβες πιο ευδιάκριτες.

Απεικονιστικές εξετάσεις

Οι απεικονιστικές εξετάσεις αποσκοπούν στην εκτίμηση της λειτουργίας των σιελογόνων αδένων:

  • Σιελογραφία: Κατά την εξέταση αυτή εισάγεται χρωστική στους σιελογόνους αδένες που βρίσκονται μπροστά από τα αυτιά. Στη συνέχεια με τη χρήση ακτίνων Χ υπολογίζεται η ποσότητα σιέλου που ρέει προς της στοματική κοιλότητα.
  • Σπινθηρογράφημα σιελογόνων αδένων: Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει την ενδοφλέβια έγχυση ενός ραδιενεργού ισοτόπου. Στη συνέχεια ανιχνεύεται η ταχύτητα με την οποία φτάνει στους σιελογόνους αδένες.
Βιοψία

Ορισμένες φορές είναι απαραίτητη μία βιοψία του σιελογόνου αδένα των χειλέων. Με την εξέταση αυτή μπορούν να ανιχνευθούν φλεγμονώδη κύτταρα χαρακτηριστικά του συνδρόμου Sjögren. Κατά την εξέταση αυτή ένα μικρό κομμάτι ιστού αφαιρείται από τους σιελογόνους αδένες των χειλέων και εξετάζεται σε μικροσκόπιο.

Θεραπεία

Αρκετοί ασθενείς αντιμετωπίζουν την ξηροφθλαμία με σταγόνες για τα μάτια από τα φαρμακεία και την ξηροστομία πίνοντας συχνά νερό. Ωστόσο για μερικούς ασθενείς αυτό δεν είναι αρκετό.  Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση.

Φαρμακευτική αγωγή

Ανάλογα με τα συμπτώματά σας, ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει φάραμακα με τις εξής δράσεις:

  • Φάρμακα που αυξάνουν την παραγωγή σιέλου: Φάρμακα όπως η πιλοκαρπίνη και η σεσβιμελίνη αυξάνουν την παραγωγή τόσο σιέλου όσο και δακρύων.  Οι ανεπιθύμητες ενέργειες αυτών των φαρμάκων περιλαμβάνουν εφίδρωση, κοιλιακό άλγος, ερυθρότητα και συχνοουρία.
  • Φάρμακα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων επιπλοκών: Αν παρουσιάσετε συμπτώματα αρθρίτιδας η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευεργετική. Αν οι σταγόνες που χρησιμοποιείτε για τα μάτια σας δεν είναι αρκετά αποτελεσματικές, ίσως χρειάζεστε σταγόνες που χορηγούνται μόνο με συνταγή γιατρού. Για τις μυκητιάσεις του στόματος συνήθως χορηγούνται αντιμυκητιακά φάρμακα.
  • Φάρμακα για τα υπόλοιπα συμπτώματα: Η υδροξυχλωροκίνη, ένα φάρμακο που τυπικά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ελονοσίας, βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου Sjögren. Τα φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η μεθοτρεξάτη, είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά.
Χειρουργική αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας, υπάρχει μία επέμβαση κατά την οποία φράσσονται οι δακρυϊκοί πόροι που απομακρύνουν τα δάκρυα από τους οφθαλμούς. Αυτό γίνεται συνήθως με φραγμούς κολλαγόνου ή σιλικόνης. Οι φραγμοί κολλαγόνου τελικά διαλύονται, ωστόσο οι φραγμοί σιλικόνης έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και παραμένουν μέχρι να αφαιρεθούν. Οι μέθοδοι αυτοί φραγής είναι προσωρινοί. Σε περιπτώσεις που χρειάζεται η μόνιμη φραγή των δακρυϊκών πόρων γίνεται καυτηριασμός.

Τι μπορείτε να κάνετε αν πάσχετε από σύνδρομο Sjögren

Αρκετά συμπτώματα του συνδρόμου Sjögren μπορούν να αντιμετωπιστούν με μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενούς.

Για την ανακούφιση της ξηροφθαλμίας:

  • Χρησιμοποιήστε τεχνητά δάκρυα, κολλύρια ή και τα δύο: Τα τεχνητά δάκρυα και τα κολλύρια ανακουφίζουν από την ξηρότητα των οφθαλμών. Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει τεχνητά δάκρυα χωρίς συντηρητικά καθώς τα συντηρητικά μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμούς σε ασθενείς με ευαίσθητα μάτια.
  • Αυξήστε την υγρασία: Η αύξηση της υγρασίας του σπιτιού σας μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ανακούφιση της ξηροφθαλμίας. Αποφύγετε επίσης την έκθεση στον ξηρό αέρα. Για παράδειγμα, αποφύγετε να κάτσετε μπροστά από ένα ανεμιστήρα ή κλιματιστικό και φορέστε προστατευτικά γυαλιά όταν βγείτε έξω.

Για την ανακούφιση της ξηροστομίας:

  • Πίνετε πολλά υγρά: Ειδικά το νερό βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπιση της ξηροστομίας.
  • Προκαλέστε έκκριση σιέλου: Τα γλυκά και οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη επάγουν την παραγωγή σιέλου. Μην ξεχνάτε όμως ότι το σύνδρομο Sjögren αυξάνει την πιθανότητα να εμφανίσετε τερηδόνα. Επομένως προσπαθήστε να αποφύγετε τα γλυκά με ζάχαρη ειδικά ανάμεσα στα γεύματα. Ο χυμός λεμονιού στο νερό μπορεί επίσης να βοηθήσει την παραγωγή σιέλου.
  • Χρησιμοποιήστε τεχνητό σίελο: Τα υποκατάστατα σιέλου συχνά έχουν καλύτερη δράση από το νερό και διατηρούν την υγρασία στο στόμα σας για μεγαλύτερη διάρκεια. Τα προϊόντα αυτά κυκλοφορούν σε μορφή σπρέι ή καραμέλας.
  • Χρησιμοποιήστε ρινικό σπρέι: Το ρινικό σπρέι αποσυμφορεί τη μύτη με αποτέλεσμα να μπορείτε να ανπνεύσετε ευκολότερα μέσω αυτής. Η αναπνοή από το στόμα επιταχύνει την ξηρότητα.
Στοματική υγιεινή

Για να αποφύγετε την τερηδόνα και την απώλεια οδόντων που σχετίζονται με το σύνδρομο Sjögren αρκεί να ακολουθήσετε μερικές απλές οδηγίες:

  • Βουρτσίζετε τα δόντια σας μετά από κάθε γεύμα.
  • Πηγαίνετε συχνά στον οδοντίατρο, τουλάχιστον 1 φορά κάθε έξι μήνες.
  • Χρησιμοποιείτε καθημερινά στοματικό διάλυμα με αντιμικροβιακή δράση
Άλλες περιοχές ξηρότητας

Αν έχετε ξηρότητα στο δέρμα, αποφύγετε το ζεστό νερό όταν κάνετε μπάνιο. Μετά το μπάνιο μην τρίβετε το δέρμα σας με την πετσέτα και βάλτε ενυδατική κρέμα όταν είναι ακόμα νωπό. Χρησιμοποιήστε πλαστικά γάντια όταν πλένετε τα πιάτα ή καθαρίζετε το σπίτι. Για την ξηρότητα του κόλπου χρησιμοποιήστε ειδικά λιπαντικά του κόλπου.

Πηγή: MayoClinic

Για περισσότερες πληροφορίες πάνω σε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα: pathologia.eu

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα