Ηλιακά Εγκαύματα: Πλήρης Οδηγός Πρόληψης

Τα ηλιακά εγκαύματα είναι αποτέλεσμα της παρατεταμένης έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Είναι εξαιρετικά συχνά, καθώς 1 στους 3 ενήλικες και 7 στα 10 παιδιά παθαίνουν τουλάχιστον ένα ηλιακό έγκαυμα ετησίως. Συνήθως τα ηλιακά εγκαύματα είναι ήπια, ωστόσο η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο μπορεί να αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος και άλλων δερματικών αλλοιώσεων.

Συμπτώματα

Σε αντίθεση με άλλα είδη εγκαυμάτων, ένα ηλιακό έγκαυμα μπορεί να μην γίνει αμέσως αντιληπτό, επειδή η ερυθρότητα εμφανίζεται 3-5 ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο. Τα συνήθη συμπτώματα ενός ηλιακού εγκαύματος περιλαμβάνουν ερυθρότητα του δέρματος που συνήθως συνοδεύεται με άλγος κατά την πίεση. Σοβαρότερα ηλιακά εγκαύματα μπορεί να συνοδεύονται από οίδημα του δέρματος και σχηματισμό κυψελών. Το «μαύρισμα» είναι η απάντηση του σώματος στη βλάβη των δερματικών κυττάρων. Η ερυθρότητα κορυφώνεται περίπου 12-24 ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο και υποχωρεί μέσα σε ένα διάστημα 72 ωρών.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Φυσιολογικά, το δέρμα προστατεύεται από τον ήλιο με μία ουσία που βρίσκεται στο δέρμα, τη μελανίνη. Η μελανίνη είναι η ουσία που καθορίζει την ανοιχτή ή πιο σκούρα χρώση του δέρματος. Η παρατεταμένη έκθεση του δέρματος σε υπεριώδη ακτινοβολία, από τον ήλιο ή από σολάριουμ, προκαλεί εγκαύματα.

Η ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας που χρειάζεται για να προκληθεί ένα έγκαυμα εξαρτάται από:

  • Την ποσότητα μελανίνης στο δέρμα. Κατά κανόνα, οι άνθρωποι με πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα έχουν λιγότερη μελανίνη και επομένως διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για εγκαύματα σε σύγκριση με αυτούς με πιο σκούρο δέρμα. Για κάποιους ανθρώπους ακόμα και 15 λεπτά έκθεσης είναι αρκετά για την εμφάνιση εγκαύματος.
  • Τη γεωγραφική θέση. Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές κοντά στον Ισημερινό και σε μεγάλο υψόμετρο (πχ. ορεινές περιοχές) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ηλιακών εγκαυμάτων.
  • Τη φαρμακευτική αγωγή. Κάποια φάρμακα καθιστούν το δέρμα πιο ευάλωτο στα ηλιακά εγκαύματα. Τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (πχ. ιβουπροφένη), τις κινολόνες και τις τετρακυκλίνες, διουρητικά όπως η φουροσεμίδη και η υδροχλωροθειαζίδη και οι φαινοθειαζίνες. Αν παίρνετε κάποιο από αυτά τα φάρμακα, προσπαθήστε να αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο και λάβετε μέτρα για να προφυλαχθείτε από τα εγκαύματα.

Επιπλοκές

Τα ηλιακά εγκαύματα σχετίζονται με πρόωρη γήρανση και ρυτίδωση του δέρματος καθώς και με διάφορες μορφές καρκίνου του δέρματος, όπως το κακόηθες μελάνωμα. Η παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καταρράχτη.

Θεραπεία

Η θεραπεία των ηλιακών εγκαυμάτων επικεντρώνεται στην ανακούφιση των δερματικών ενοχλημάτων. Αποφύγετε τον ήλιο μέχρι η ερυθρότητα και ο πόνος να υποχωρήσουν. Μπορείτε να πάρετε μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως ασπιρίνη, ιβουπροφένη ή ναπροξένη, για να αντιμετωπίσετε τον πόνο. Τα φάρμακα αυτά παρουσιάζουν τη βέλτιστη αποτελεσματικότητα, αν τα πάρετε αμέσως μόλις αρχίσετε να νιώθετε πόνο, καθώς η δράση τους ξεκινά να φθίνει μετά τις πρώτες 24 ώρες.

Για πιο ήπια ηλιακά εγκαύματα υπάρχουν μία σειρά σκευασμάτων που είναι διαθέσιμα στην αγορά, όπως ψυκτικές κομπρέσες, λοσιόν με βάση την αλόη καθώς και τοπικά αναισθητικά σπρέι. Αν και τα σκευάσματα αυτά δεν έχει αποδειχθεί ότι έχουν θεραπευτική δράση, σίγουρα είναι ακίνδυνα. Όμως τα σκευάσματα αυτά δεν μειώνουν την πιθανότητα μακροπρόθεσμων επιπλοκών από τα ηλιακά εγκαύματα, όπως ο καρκίνος του δέρματος.

Πρόληψη των ηλιακών εγκαυμάτων

Υπάρχουν αρκετές ενέργειες που μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε ένα ηλιακό έγκαυμα. Αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία για τα παιδιά και τα άτομα με ανοιχτό χρώμα δέρματος. Παρακάτω περιγράφονται οι τρεις σημαντικότερες ενέργειες:

Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο

Είναι σημαντικό να είστε προετοιμασμένοι, αν έχετε σκοπό να βγείτε στον ήλιο για παρατεταμένη χρονική διάρκεια ή κατά τη διάρκεια της ημέρας που η ηλιακή ακτινοβολία είναι εντονότερη (10π.μ.-4μ.μ.).

Ακόμα και σε μέρες με συννεφιασμένο καιρό, είναι σημαντικό να προστατεύσετε το δέρμα σας, επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να διαπεράσει τα σύννεφα και να προκαλέσει εγκαύματα. Επιπλέον, οι υπεριώδεις ακτίνες μπορούν να ανακλαστούν σε επιφάνειες όπως η άμμος, το χιόνι, το τσιμέντο και το νερό. Η χρήση δύο μεθόδων προστασίας (σκιά ή ρούχα και αντηλιακό) είναι ο καλύτερος τρόπος να προστατευτείτε από την έκθεση στον ήλιο.

Αναζητήστε μέρη με σκιά – Οι περιοχές υπό σκιά δέχονται λιγότερη υπεριώδη ακτινοβολία και μειώνουν την πιθανότητά σας να πάθετε ηλιακό έγκαυμα. Ένα δέντρο, μία ομπρέλα ή ένα κτήριο μπορεί να σας προσφέρουν τη σκιά που χρειάζεστε. Ακόμα και όταν βρίσκεστε υπό σκιά, το αντηλιακό παραμένει απαραίτητο, γιατί το δέρμα σας παραμένει εκτεθειμένο σε κάποιες υπεριώδεις ακτίνες λόγω αντανάκλασης σε άλλες επιφάνειες.

Δείκτης UV – Ο Δείκτης UV είναι ένα μέτρο του κινδύνου ηλιακού εγκαύματος σε μία περιοχή που βασίζεται στις καιρικές συνθήκες. Κυμαίνεται από 0 μέχρι 11+. Στην κλίμακα αυτή το 0 αντιπροσωπεύει τον μικρότερο κίνδυνο από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, ενώ οι τιμές από 11 και πάνω σηματοδοτούν μεγάλη επικινδυνότητα.

Αντηλιακό

Τα αντηλιακά κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές (gel, λοσιόν ή σπρέι). Προστατεύουν το δέρμα απορροφώντας ή αντανακλώντας την υπεριώδη ακτινοβολία. Ο Αντηλιακός Δείκτης Προστασίας (SPF) είναι ένα μέτρο της προστασίας που προσφέρει το αντηλιακό από τις ακτίνες UVB. Να προτιμάτε αντηλιακά που προσφέρουν προστασία τόσο από UVA όσο και από UVB ακτίνες.

Ποιο Δείκτη προστασίας (SPF) πρέπει να προτιμώ; – Οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν τα εξής:

  • Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με Δείκτη Προστασίας 30 ή μεγαλύτερο σε περιοχές του δέρματος με άμεση έκθεση στον ήλιο.
  • Χρησιμοποιήστε αντηλιακό που προστατεύει τόσο από την UVA όσο και από την UVB ακτινοβολία.
  • Ίσως χρειάζεστε αντηλιακό με μεγαλύτερο δείκτη προστασίας αν έχετε πολύ λευκό δέρμα, αν σκοπεύετε να μείνετε στον ήλιο για αρκετή ώρα ή αν θα εκτεθείτε σε έντονη ηλιοφάνεια (π.χ. σε μία παραλία).

Πόσο αντηλιακό πρέπει να χρησιμοποιήσω; – Βάλτε άφθονο αντηλιακό σε όλες τις περιοχές του δέρματος που θα εκτεθούν στον ήλιο τουλάχιστον 15 με 30 λεπτά πριν από την έκθεση.

Περίπου 2 κουταλιές αντηλιακό χρειάζονται για να καλύψετε πλήρως τα χέρια, τα πόδια, το λαιμό και το πρόσωπο ενός ενήλικα. Μεγαλύτερη ποσότητα χρειάζεται για να καλύψετε το στήθος και την πλάτη σας. Αν χρησιμοποιήσετε μικρότερη ποσότητα, ο δείκτης προστασίας είναι μικρότερος από τον αναγραφόμενο.

Πρέπει να βάλετε πάλι αντηλιακό, αν ιδρώσετε, τρίψετε το δέρμα σας, σκουπιστείτε με πετσέτα ή κολυμπήσετε. Κανονικά πρέπει να βάζετε αντηλιακό πάλι κάθε 2-3 ώρες. Σύμφωνα με οδηγίες, αν βάλετε αντηλιακό μέσα στα 20 πρώτα λεπτά της έκθεσης στον ήλιο και στη συνέχεια κάθε 2-3 ώρες εξασφαλίζετε τη μέγιστη προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.

Για τα χείλη σας χρησιμοποιήστε ειδικά προϊόντα με δείκτη προστασίας 30 ή μεγαλύτερο με την ίδια συχνότητα με το υπόλοιπο σώμα. Αν το προϊόν που θα χρησιμοποιήσετε, δεν αναγράφει ότι έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15, θεωρήστε ότι δεν προστατεύει καθόλου από τον ήλιο.

Αντηλιακό και βιταμίνη D Αν και το υπεριώδες φως σχετίζεται με πολλές αρνητικές επιδράσεις, οι ακτίνες που βρίσκονται μέσα στο φάσμα του, προκαλούν αύξηση παραγωγής της βιταμίνης D. Μερικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα αντηλιακά μειώνουν την παραγωγή Βιταμίνης D, αλλά η ποσότητα αντηλιακού που χρησιμοποιείται συνήθως προκαλεί μόνο οριακή μείωση. Αν δεν έχετε ανεπάρκεια βιταμίνης D, χρησιμοποιήστε αντηλιακό άφοβα.

Τα αντηλιακά έχουν ημερομηνία λήξης; – Τα χημικά αντηλιακά μπορεί να έχουν μειωμένη δραστικότητα με την πάροδο του χρόνου. Ιδιαίτερα αν τα αφήσετε εκτεθειμένα σε υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. στο αυτοκίνητο ή στην παραλία) η διαδικασία αυτή επιταχύνεται. Οι παρασκευαστές αντηλιακών συνιστούν να πετάτε το αντηλιακό όταν έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης του. Για τα αντηλιακά που η ημερομηνία λήξης δεν αναγράφεται στη συσκευασία, η οδηγία είναι να τα πετάτε έπειτα από 3 χρόνια. Το αντηλιακό που έχει λήξει, παρέχει μειωμένη προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και δεν σας προστατεύει πλήρως από τα ηλιακά εγκαύματα.

Ρουχισμός – Εκτός από το αντηλιακό, φορέστε επίσης καπέλο, μπλούζα με μακριά μανίκια και μακρύ παντελόνι. Το καπέλο μπορεί να προσφέρει σκιά στο πρόσωπο, τα αυτιά και τον αυχένα. Τα γυαλιά ηλίου που παρέχουν 100% προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία προστατεύουν από την εμφάνιση καταρράχτη. Τα γυαλιά ηλίου τύπου «μάσκας» προσφέρουν τη μέγιστη προστασία.

Τα σκουρόχρωμα ρούχα προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία σε σχέση με τα ανοιχτόχρωμα. Υπάρχουν στην αγορά ειδικά ρούχα που παρέχουν δείκτη προστασίας SPF. Επιπλέον, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ειδικούς παράγοντες ηλιοπροστασίας στο πλύσιμο.

Συμβουλές για τα παιδιά – Τα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ηλιακά εγκαύματα σε σχέση με τους ενήλικες για αρκετούς λόγους. Τα παιδιά δεν κατανοούν τον κίνδυνο από την έκθεση στον ήλιο και επομένως σπανίως λαμβάνουν μέτρα ηλιοπροστασίας (π.χ. αντηλιακό, σκιά).

Τα αντηλιακά δεν έχουν δοκιμαστεί σε παιδιά ηλικίας κάτω των 6 μηνών και επομένως η χρήση τους δεν προτείνεται γι’ αυτές τις ηλικίες. Αν έχετε παιδιά αυτής της ηλικίας χρησιμοποιήστε καπέλα, γυαλιά ηλίου και κρατήστε τα στη σκιά, για να τα προστατεύσετε από τον ήλιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως είναι σκόπιμο να χρησιμοποιήσετε αντηλιακό στο πρόσωπο ή στα χέρια τους. Προτιμήστε αντηλιακά «για παιδιά» γι’ αυτό το σκοπό.

Μαύρισμα

Το μαύρισμα αυξάνει την παραγωγή μελανίνης από το δέρμα, γεγονός που προσφέρει μικρή επιπλέον προστασία στο δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία. Ωστόσο τα μικρά οφέλη που προσφέρει το μαύρισμα, δεν ξεπερνούν τους κινδύνους που το συνοδεύουν (καρκίνος και γήρανση του δέρματος).

Μαύρισμα με έκθεση στον ήλιο – Αν η έκθεση στον ήλιο προκαλεί μαύρισμα στο δέρμα σας, τότε με την προοδευτική έκθεση μειώνετε τις πιθανότητες εμφάνισης ενός ηλιακού εγκαύματος. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, το μαύρισμα αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της έκθεσης στον ήλιο, όπως ο καρκίνος και η γήρανση του δέρματος. Επομένως, το μαύρισμα στον ήλιο δεν αποτελεί την καλύτερη μέθοδο αποφυγής των ηλιακών εγκαυμάτων.

Κρεβάτι μαυρίσματος (Σολάριουμ) – Τα περισσότερα κρεβάτια μαυρίσματος εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία μέσα στο φάσμα UVA. Αν και τόσο η UVA όσο και η UVB ακτινοβολία προκαλούν μαύρισμα, μόνο το μαύρισμα με UVB ακτινοβολία προσφέρει προστασία από τις βλάβες στο DNA που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία. Επομένως, τα κρεβάτια μαυρίσματος προσφέρουν ελάχιστη προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Επιπλέον, τα κρεβάτια μαυρίσματος έχουν συνδεθεί με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος, μίας δυνητικά θανατηφόρου μορφής καρκίνου. Γενικότερα, τα κρεβάτια μαυρίσματος πρέπει να αποφεύγονται, ειδικότερα από άτομα κάτω των 18 ετών. Σε όσους τα χρησιμοποιούν, ωστόσο, επιβάλλεται η χρήση προστατευτικών γυαλιών, καθώς ο φωτισμός του κρεβατιού μπορεί να προκαλέσει καταρράχτη.

Μαύρισμα απουσία ήλιου – Καθώς η ενημέρωση για τους κινδύνους από την έκθεση στον ήλιο και τα κρεβάτια μαυρίσματος ανεβαίνει, αυξάνεται η δημοτικότητα των προϊόντων μαυρίσματος. Μία σειρά προϊόντων είναι αυτή τη στιγμή διαθέσιμα στην αγορά και περιλαμβάνουν λοσιόν, gel και σπρέι.

Τα προϊόντα αυτά χρωματίζουν το δέρμα με σκούρο χρώμα. Η χρώση, ωστόσο, είναι προσωρινή και διαρκεί λιγότερο από μία εβδομάδα. Το μαύρισμα με την χρήση αυτών των προϊόντων δεν προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία.

Πηγή: UpToDate

Για περισσότερες πληροφορίες πάνω σε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα: pathologia.eu

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα